Odblokowywanie połączenia: wpływ bezdechu sennego na bakterie jelitowe i zdrowie jelit

    innerbuddies gut microbiome testing

    Sen i mikrobiom jelitowy: Jak zdrowie trawienne wpływa na sen oraz objawy

    Wprowadzenie do Bezdechu Sennego i Zdrowia Jelita

    Bezdech senny to powszechne, lecz często niedodiagnozowane zaburzenie snu, charakteryzujące się powtarzającymi się przerwami w oddychaniu podczas snu. Przerwy te mogą trwać od kilku sekund do kilku minut i występować wielokrotnie w ciągu godziny, prowadząc do niskiej jakości snu oraz szeregu komplikacji zdrowotnych. Chociaż wiele osób zna bezpośrednie skutki bezdechu sennego dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, nowe badania podkreślają fascynujące powiązanie między bezdechem sennym a zdrowiem jelit, zwłaszcza jak ten stan wpływa na delikatną równowagę bakterii jelitowych.

    Ludzkie jelito jest siedliskiem bilionów mikroorganizmów, razem znanych jako mikrobiota jelitowa. Mikroby te odgrywają kluczową rolę w trawieniu, funkcjonowaniu układu odpornościowego, a nawet zdrowiu psychicznym. Gdy równowaga tego złożonego ekosystemu zostaje zaburzona, pojawia się stan zwany dysbiozą, powiązany z różnymi chorobami, takimi jak otyłość, cukrzyca czy zapalne choroby jelit. Co ciekawe, zmiany w poziomie tlenu i stan zapalny wywołane bezdechem sennym mogą znacząco wpływać na skład i funkcjonowanie bakterii jelitowych, a tym samym na ogólne zdrowie jelit.

    Poznanie Bezdechu Sennego: Rodzaje i Objawy

    Bezdech senny występuje głównie w trzech formach: obturacyjny bezdech senny (OSA), centralny bezdech senny (CSA) oraz bezdech mieszany lub złożony. OSA jest najczęstszy i wynika z fizycznej blokady dróg oddechowych mimo wysiłku oddechowego. CSA pojawia się, gdy mózg nie wysyła właściwych sygnałów do mięśni kontrolujących oddychanie.

    Typowe objawy to głośne chrapanie, duszności podczas snu, nadmierna senność w ciągu dnia, poranne bóle głowy oraz trudności z koncentracją. Powtarzające się niedotlenienie i fragmentacja snu wywołane epizodami bezdechu powodują systemowe skutki sięgające poza układ oddechowy, potencjalnie zmieniając równowagę mikrobioty jelitowej.

    Kluczowa Rola Bakterii Jelita w Zdrowiu Człowieka

    Mikrobiom jelitowy to dynamiczna społeczność mikroorganizmów ściśle współoddziałujących ze swoim ludzkim gospodarzem. Bakterie te pomagają rozkładać złożone węglowodany, wytwarzać niezbędne witaminy oraz kształtować układ odpornościowy, ucząc go rozróżniać szkodliwe patogeny od obojętnych substancji.

    Dodatkowo bakterie jelitowe wpływają na , dwukierunkowy system komunikacji między przewodem pokarmowym a ośrodkowym układem nerwowym, oddziałując na nastrój, poznanie i zachowanie. Utrzymanie zrównoważonej mikrobioty jest kluczowe dla zachowania homeostazy metabolicznej i zapobiegania przewlekłym stanom zapalnym.

    Biologiczne Mechanizmy Łączące Bezdech Senny i Mikrobiotę Jelitową

    Aby zrozumieć wpływ bezdechu sennego na bakterie jelitowe, należy poznać podstawowe mechanizmy biologiczne. Bezdech senny przyczynia się do przerywanego niedotlenienia (okresowy brak tlenu), fragmentacji snu i ogólnoustrojowego stanu zapalnego — wszystkie te czynniki mogą znacząco oddziaływać na środowisko jelitowe.

    Przerywane Niedotlenienie i Jego Wpływ na Jelito

    Podczas epizodów bezdechu poziom tlenu we krwi chwilowo spada, co określa się jako przerywane niedotlenienie. Niedobór tlenu może prowadzić do stresu oksydacyjnego, uszkadzającego śluzówkę jelit oraz zmieniającego środowisko zamieszkiwane przez bakterie jelitowe.

    Badania pokazują, że przerywane niedotlenienie sprzyja namnażaniu się niektórych szkodliwych gatunków bakterii, jednocześnie hamując pożyteczne mikroby, takie jak Bifidobacteria i Lactobacilli, co prowadzi do dysbiozy. Ta niezrównoważona mikrobiota może zaburzać integralność bariery jelitowej, zwiększając przepuszczalność jelit, czyli tzw. „przeciekające jelito”, co pozwala toksynom i bakteriom przedostawać się do krwiobiegu i wywoływać stan zapalny w całym organizmie.

    Fragmentacja Snu i Zmiany w Mikrobiocie

    Powtarzające się wybudzenia spowodowane bezdechem sennym fragmentują normalną architekturę snu. Zła jakość snu negatywnie wpływa na równowagę autonomicznego układu nerwowego, podnosząc poziom hormonów stresu, takich jak kortyzol. Podwyższony kortyzol zmienia motorykę jelit, zmniejsza wydzielanie śluzu oraz moduluje odpowiedzi immunologiczne w jelicie, łącznie wpływając na skład mikrobioty.

    Badania na zwierzętach wykazują, że fragmentacja snu powoduje wzrost bakterii zapalnych oraz spadek populacji przeciwzapalnych bakterii symbiotycznych, co dodatkowo nasila stan zapalny jelit i zaburzenia metaboliczne.

    Ogólnoustrojowy Stan Zapalny: Most do Dysbiozy Jelita

    Przerywane niedotlenienie i fragmentacja snu wywołane bezdechem podnoszą poziom markerów zapalnych, takich jak IL-6, TNF-alfa i CRP w krążeniu. Przewlekły stan zapalny zmienia środowisko jelitowe, sprzyjając rozwojowi bakterii prozapalnych, które mogą nasilać uszkodzenia nabłonka jelitowego.

    Samopodtrzymujący się cykl zapalenia i dysbiozy utrudnia odnowę ekosystemu jelitowego, przyczyniając się do zwiększonego ryzyka zaburzeń przewodu pokarmowego, zespołu metabolicznego oraz upośledzenia funkcji neurokognitywnych.

    innerbuddies gut microbiome testing

    Wpływ dysbiozy jelitowej u pacjentów z bezdechem sennym

    Dysbioza jelitowa wynikająca z bezdechu sennego to nie tylko lokalny problem jelitowy, ale ma konsekwencje ogólnoustrojowe wpływające na wiele aspektów zdrowia człowieka. Zrozumienie tych skutków jest kluczowe dla skuteczniejszego zarządzania bezdechem sennym i potencjalnej poprawy wyników leczenia poprzez ukierunkowanie na zdrowie jelit.

    Metaboliczne zaburzenia i otyłość

    Jednym z najlepiej udokumentowanych skutków zaburzenia mikrobioty jelitowej u pacjentów z bezdechem sennym jest zwiększona podatność na zaburzenia metaboliczne, takie jak otyłość i cukrzyca typu 2. Zmiany w bakteriach jelitowych mogą upośledzać ekstrakcję energii z pożywienia i sprzyjać odkładaniu tłuszczu.

    Na przykład, dysbioza związana z bezdechem sennym często wykazuje zwiększony wskaźnik Firmicutes do Bacteroidetes, co jest mikrobową cechą skorelowaną z otyłością. Ta nierównowaga prowadzi do zwiększonego wchłaniania kalorii i sygnalizacji zapalnej, które przyczyniają się do insulinooporności.

    Powikłania sercowo-naczyniowe i mikrobiota jelitowa

    Bezdech senny jest uznawany za czynnik ryzyka nadciśnienia, miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych. Coraz więcej dowodów sugeruje, że bakterie jelitowe mogą odgrywać rolę pośredniczącą. Dysbiotyczna mikrobiota jelitowa produkuje metabolity takie jak trimetyloamina-N-tlenek (TMAO), które sprzyjają zapaleniu naczyń i dysfunkcji śródbłonka.

    Co więcej, zwiększona przepuszczalność jelit umożliwia przechodzenie endotoksyn lipopolisacharydowych (LPS) do krążenia, co wywołuje stan zapalny w całym organizmie i pogarsza ryzyko sercowo-naczyniowe u pacjentów z bezdechem sennym.

    Zdrowie psychiczne i oś jelitowo-mózgowa

    Przewlekły bezdech senny łączony jest z zaburzeniami nastroju, takimi jak depresja i lęk. Oś jelitowo-mózgowa stanowi prawdopodobne wyjaśnienie, ponieważ bakterie jelitowe wpływają na syntezę neuroprzekaźników i stan zapalny oddziałujące na funkcjonowanie mózgu.

    Dysbioza może obniżać poziom korzystnych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), takich jak butyrat, które wykazują właściwości neuroprotekcyjne. Jednocześnie zwiększone prozapalne cytokiny mogą upośledzać neuroplastyczność i nasilać objawy depresji, co pokazuje, jak zmiany jelitowe wywołane bezdechem mogą przyczyniać się do problemów ze zdrowiem psychicznym.

    Zaburzenia żołądkowo-jelitowe i zwiększona podatność

    Pacjenci z bezdechem sennym często zgłaszają dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak wzdęcia, biegunka i ból brzucha. Dysbioza jelitowa oraz zaburzenia bariery jelitowej wywołane niedotlenieniem i stanem zapalnym związanym z bezdechem mogą predysponować do lub pogarszać takie schorzenia jak zespół jelita drażliwego (IBS) i zapalne choroby jelit (IBD).

    Zmienione środowisko mikrobiologiczne może wywoływać dysregulację układu odpornościowego w jelitach, sprzyjając przewlekłemu zapaleniu uszkadzającemu tkanki jelitowe, co wpływa na trawienie i wchłanianie składników odżywczych.

    Metody diagnostyczne i biomarkery łączące zdrowie jelit z bezdechem sennym

    W miarę jak coraz lepiej poznaje się związek między bezdechem sennym a mikrobiotą jelitową, badania medyczne koncentrują się na identyfikacji wiarygodnych narzędzi diagnostycznych oraz biomarkerów odzwierciedlających tę interakcję, co umożliwia ulepszoną ocenę kliniczną i spersonalizowane strategie leczenia.

    Sekwencjonowanie mikrobiomu u pacjentów z bezdechem sennym

    Postępy w technologiach sekwencjonowania DNA pozwalają na szczegółowe profilowanie społeczności bakterii jelitowych. Badania wykorzystujące sekwencjonowanie genu 16S rRNA wykazały charakterystyczne cechy mikrobiologiczne u pacjentów z bezdechem sennym w porównaniu z osobami zdrowymi.

    Ukierunkowanie na konkretne taksony bakteryjne, które zmieniają się na skutek niedotlenienia wywołanego bezdechem, może pomóc w kategoryzacji ciężkości choroby lub przewidywaniu chorób współistniejących, dodając cenną wartość do oceny pacjenta poza tradycyjną polisomnografią.

    Biomarkery zapalne i metaboliczne

    Biomarkery krążące, takie jak białko C-reaktywne (CRP), interleukiny i białko wiążące lipopolisacharydy (LBP), służą jako pośrednie wskaźniki integralności bariery jelitowej oraz stanu zapalnego związanego z dysbiozą.

    Podobnie markery metaboliczne, takie jak glukoza na czczo, wskaźniki insulinooporności i profile lipidowe, są niezbędne do oceny metabolicznego wpływu zmian w mikrobiocenie jelitowej u osób z bezdechem sennym. Połączenie tych markerów zwiększa dokładność diagnostyczną i wspiera decyzje terapeutyczne.

    Testy przepuszczalności jelit

    Testy mierzące przepuszczalność jelit, takie jak test laktozowo-mannitolowy, dostarczają informacji o funkcji bariery jelitowej. Zwiększona przepuszczalność często koreluje z nasileniem bezdechu sennego i dysbiozą jelitową, co wskazuje na potencjalny cel terapeutyczny.

    innerbuddies gut microbiome testing

    Sen i mikrobiom jelitowy: Jak zdrowie trawienne wpływa na sen oraz objawy

    Strategie terapeutyczne: leczenie zdrowia jelit w bezdechu sennym

    W związku z rosnącymi dowodami na wpływ bezdechu sennego na mikrobiotę jelitową i ogólne zdrowie jelit, rozwijają się zintegrowane strategie terapeutyczne, które jednocześnie odnoszą się do objawów oddechowych i dysbiozy jelit, stanowiąc obiecujące podejścia do poprawy wyników leczenia pacjentów.

    Konwencjonalne leczenie bezdechu sennego i jego wpływ na jelita

    Stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych (CPAP) pozostaje złotym standardem w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego poprzez zapobieganie zapadaniu się dróg oddechowych podczas snu. Badania wskazują, że skuteczne stosowanie CPAP może częściowo odwrócić zaburzenia mikrobioty jelitowej poprzez redukcję przerywanej hipoksji i stanu zapalnego.

    Jednak CPAP nie przywraca w pełni zdrowia jelit u wielu pacjentów, co podkreśla potrzebę terapii uzupełniających skoncentrowanych wyraźnie na optymalizacji środowiska jelitowego.

    Interwencje dietetyczne modulujące mikrobiotę jelitową

    Dieta odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu mikrobiomu jelitowego. Włączanie pokarmów bogatych w błonnik, fermentowanych produktów zawierających probiotyki (np. jogurt, kefir, kimchi) oraz związków prebiotycznych (np. inulina, fruktooligosacharydy) sprzyja wzrostowi korzystnych bakterii jelitowych oraz redukcji stanu zapalnego.

    Specyficzne diety, takie jak dieta śródziemnomorska, bogata w owoce, warzywa, pełne ziarna oraz zdrowe tłuszcze, wykazują skuteczność w poprawie różnorodności mikrobioty jelitowej oraz poprawie profili metabolicznych u pacjentów z bezdechem sennym.

    Suplementacja probiotykami i prebiotykami

    Suplementacja ukierunkowanymi probiotykami zawierającymi szczepy Lactobacillus i Bifidobacterium może pomóc przywrócić równowagę mikrobiologiczną i funkcję bariery jelitowej zaburzoną przez bezdech senny. Suplementy prebiotyczne służą jako pożywka wspierająca wzrost tych korzystnych bakterii.

    Badania kliniczne pokazują, że połączenie probiotyków i prebiotyków może obniżyć stan zapalny w organizmie, poprawić wrażliwość na insulinę oraz pozytywnie zmienić profile metabolitów u osób z dysbiozą związaną z bezdechem sennym.

    Aktywność fizyczna i zmiany stylu życia

    Regularne ćwiczenia poprawiają jakość snu, redukują masę ciała oraz mają korzystny wpływ na różnorodność mikrobioty jelitowej. Aktywność fizyczna może pomóc złagodzić nasilenie objawów bezdechu sennego, jednocześnie wspierając zdrowsze środowisko jelitowe.

    Techniki radzenia sobie ze stresem, takie jak uważność i joga, mogą również obniżać poziom kortyzolu oraz zaburzenia równowagi autonomicznej, pośrednio wspierając zdrowie jelit i jakość snu.

    Nowatorskie terapie: przeszczepienie mikrobioty kałowej i środki farmakologiczne

    Przeszczepienie mikrobioty kałowej (FMT) to innowacyjne podejście polegające na transferze stolca od zdrowego dawcy w celu zresetowania zaburzonej mikrobioty jelitowej. Choć głównie stosowane w leczeniu opornych zakażeń Clostridioides difficile, FMT wykazuje potencjał w leczeniu złożonych schorzeń związanych z dysbiozą jelitową, w tym możliwych zastosowań w bezdechu sennym.

    Leki mające na celu modulację metabolitów pochodzących z jelit lub redukcję przepuszczalności jelitowej są obecnie badane. Eksperymentalne terapie mogą oferować dodatkowe możliwości zwalczania systemowych konsekwencji zmian jelitowych wywołanych bezdechem sennym.

    innerbuddies gut microbiome testing

    Badania graniczne i kierunki rozwoju

    Złożony związek między bezdechem sennym a zdrowiem jelit stanowi nowatorski obszar badań biomedycznych, łączący medycynę snu, mikrobiologię, immunologię oraz metabolizm. Trwające i przyszłe badania mają na celu pogłębienie naszej wiedzy oraz przeniesienie uzyskanych wyników do praktyki klinicznej.

    Badania długoterminowe nad ewolucją mikrobioty jelitowej w bezdechu sennym

    Rosnąca potrzeba prowadzenia prospektywnych badań długoterminowych, śledzących zmiany mikrobioty jelitowej przed i po rozpoznaniu oraz leczeniu bezdechu sennego. Takie badania pomogą wyjaśnić zależności przyczynowo-skutkowe, zidentyfikować wczesne markery mikrobiologiczne postępu choroby oraz ocenić odwracalność dysbiozy jelitowej.

    Personalizowane podejścia terapeutyczne

    Uznając, że indywidualne reakcje na bezdech senny i dysbiozę jelitową są zróżnicowane, rośnie zainteresowanie spersonalizowanymi strategiami terapeutycznymi uwzględniającymi czynniki genetyczne, mikrobiologiczne i styl życia. Integracja profilowania mikrobiomu w procesy kliniczne mogłaby ukierunkować indywidualnie dobieraną dietę, probiotyki oraz interwencje farmakologiczne dostosowane do specyficznego składu mikrobiologicznego pacjenta.

    Współpraca interdyscyplinarna i badania translacyjne

    Postęp w tej dziedzinie wymaga ścisłej współpracy między specjalistami od snu, mikrobiologami, dietetykami i farmakologami. Badania translacyjne, mające na celu przekształcenie spostrzeżeń z modeli zwierzęcych w terapie dla ludzi, przyspieszą rozwój skutecznych metod leczenia osi jelito-płuca.

    Innowacje technologiczne w diagnostyce i leczeniu

    Innowacje takie jak nieinwazyjne testy oddechowe oceniające metabolity mikrobiologiczne, noszone urządzenia monitorujące jednocześnie sen i parametry zdrowia jelit oraz zaawansowane modele obliczeniowe analizujące dane multi-omics zrewolucjonizują nasze możliwości diagnostyczne i terapeutyczne w zakresie powikłań jelitowych u pacjentów z bezdechem sennym.

    Implikacje dla zdrowia publicznego i kampanie edukacyjne

    Zwiększanie świadomości na temat konsekwencji bezdechu sennego dla zdrowia jelit wśród pracowników ochrony zdrowia oraz ogółu społeczeństwa jest kluczowe. Inicjatywy zdrowia publicznego promujące zdrowe nawyki snu, diety przyjazne jelitom oraz wczesne badania przesiewowe bezdechu sennego mogą zmniejszyć obciążenie chorobą oraz poprawić jakość życia.

    innerbuddies gut microbiome testing

    Wnioski: Odblokowanie związku między bezdechem sennym a zdrowiem jelit

    Dowody są coraz bardziej przekonujące, że bezdech senny wywiera głębokie efekty na bakterie jelitowe oraz ogólne zdrowie jelit, pośredniczone przez mechanizmy takie jak przerywany niedobór tlenu, fragmentacja snu oraz stan zapalny w całym organizmie. Ta wieloaspektowa interakcja przyczynia się nie tylko do dysfunkcji przewodu pokarmowego, ale także wpływa na zaburzenia metaboliczne, sercowo-naczyniowe i neuropsychiatryczne, podkreślając systemowy charakter tego schorzenia.

    Podsumowanie kluczowych ustaleń

    Implikacje dla praktyki klinicznej i przyszłych badań

    Radzenie sobie z zaburzeniami mikrobioty jelitowej u pacjentów z bezdechem sennym stanowi nową granicę w poprawie leczenia tej powszechnej choroby. Postuluje się modele opieki holistycznej, które wykraczają poza kontrolę objawów, obejmując zdrowie mikrobiomu.

    Przyszłe badania, skupione na rozwikłaniu precyzyjnych szlaków molekularnych, identyfikacji predykcyjnych markerów mikrobiologicznych oraz opracowaniu celowanych terapii opartych na jelitach, umożliwią przełomy w skuteczności leczenia.

    Ostateczne refleksje

    Uznanie i odblokowanie związku między bezdechem sennym a zdrowiem jelit jest przełomowym krokiem w zwalczaniu szerszych implikacji zdrowotnych zaburzeń snu. Integrując wiedzę o dynamice mikrobioty jelitowej w medycynie snu, profesjonaliści opieki zdrowotnej mogą formułować innowacyjne strategie poprawy dobrostanu pacjentów oraz zmniejszenia globalnego ciężaru bezdechu sennego.

    Priorytetowe traktowanie zdrowia jelit obok tradycyjnych terapii bezdechu sennego oferuje kompleksową drogę do przywrócenia równowagi, witalności oraz długoterminowego zdrowia dla milionów ludzi na całym świecie.

    Więcej informacji: Odblokowanie związku między bezdechem sennym a zdrowiem układu pokarmowego

    Areas where InnerBuddies gut microbiome testing can make a significant impact

    • Digestive Health

      Gut discomfort like bloating, constipation, gas, or diarrhea often stems from an imbalance in gut bacteria. InnerBuddies analyzes the composition and diversity of your gut microbiome, identifying specific imbalances such as low fiber-fermenting bacteria or an overgrowth of gas-producing microbes.

      By pinpointing the root causes of digestive issues, InnerBuddies provides personalized, evidence-based recommendations to support digestion. Whether through targeted diet changes, prebiotics, or probiotics, users can take actionable steps to restore harmony and improve GI comfort.

    • Immune Function

      Over 80% of the immune system resides in the gut, and a diverse microbiome plays a key role in training immune cells to respond appropriately. InnerBuddies helps users assess their microbiome’s ability to support immune balance and resilience.

      Low microbial diversity or the presence of inflammatory bacteria may indicate a weakened defense system. InnerBuddies delivers tailored suggestions—like anti-inflammatory foods or immune-supportive nutrients—to help build a stronger, more balanced immune response.

    • Mental Health & Mood (Gut-Brain Axis)

      Emerging research shows that your microbiome influences neurotransmitters like serotonin, dopamine, and GABA, directly affecting mood and stress levels. InnerBuddies evaluates gut-brain axis markers to explore how your microbes may be impacting your mental well-being.

      With insight into bacterial strains associated with anxiety, depression, or stress resilience, InnerBuddies can guide personalized strategies to help improve emotional balance—ranging from fiber-rich diets to psychobiotic supplements.

    • Weight Management & Metabolism

      Certain gut bacteria can extract more energy from food and influence fat storage, insulin sensitivity, and appetite hormones. InnerBuddies assesses metabolic markers in your microbiome profile to help reveal how your gut may be impacting your weight.

      With tailored advice on foods that support healthy metabolism—such as resistant starches or polyphenol-rich plants—InnerBuddies empowers users to make microbially informed decisions that complement their health goals and weight management strategies.

    • Skin Health

      Skin conditions like acne, eczema, and rosacea are increasingly linked to gut imbalances and systemic inflammation. InnerBuddies analyzes your microbiome to detect patterns that may contribute to inflammatory skin responses.

      By supporting gut barrier integrity and reducing pro-inflammatory microbes, the recommendations from InnerBuddies can help improve skin from the inside out—encouraging a clearer complexion and fewer flare-ups through gut-skin axis awareness.

    • Personalized Nutrition

      Not all foods are beneficial for every gut. InnerBuddies delivers customized nutrition insights based on your unique microbial profile—identifying foods that nourish beneficial bacteria and flagging those that may trigger dysbiosis.

      This personalized approach helps users move beyond one-size-fits-all diets and embrace gut-friendly nutrition strategies. Whether you’re optimizing for energy, digestion, or longevity, InnerBuddies transforms your microbiome data into actionable meal plans.

    Hear from our satisfied customers!

    • "I would like to let you know how excited I am. We had been on the diet for about two months (my husband eats with us). We felt better with it, but how much better was really only noticed during the Christmas vacations when we had received a large Christmas package and didn't stick to the diet for a while. Well that did give motivation again, because what a difference in gastrointestinal symptoms but also energy in both of us!"

      - Manon, age 29 -

    • "Super help!!! I was already well on my way, but now I know for sure what I should and should not eat, drink. I have been struggling with stomach and intestines for so long, hope I can get rid of it now."

      - Petra, age 68 -

    • "I have read your comprehensive report and advice. Many thanks for that and very informative. Presented in this way, I can certainly move forward with it. Therefore no new questions for now. I will gladly take your suggestions to heart. And good luck with your important work."

      - Dirk, age 73 -