Jaka jest różnica między mikrobiomem a mikrobiotą?

Zrozumienie mikrobiomu ma kluczowe znaczenie dla każdego, kto interesuje się zdrowiem jelit, żywieniem lub profilaktyczną opieką zdrowotną. Ten artykuł wyjaśnia zasadnicze różnice między mikrobiomem a mikrobiotą, dlaczego te rozróżnienia są istotne oraz jak badanie mikrobiomu jelitowego może dostarczyć cennych informacji o naszym wewnętrznym ekosystemie. W obliczu licznych postępów naukowych i pojawiających się strategii wellness wyjaśniamy te złożone pojęcia i pokazujemy, jak wiążą się one z praktycznymi zastosowaniami, takimi jak zdrowie trawienne i odporność. Odkryj, jak zrównoważony i różnorodny wewnętrzny świat mikroorganizmów może wpływać na wszystko — od energii po nastrój — i jak nowoczesne testy mogą pomóc w podejmowaniu świadomych decyzji dla trwałego zdrowia.

Zrozumienie mikrobiomu: podstawa badań mikrobiomu jelitowego

Mikrobiom stał się centralnym obszarem zainteresowania w naukach o zdrowiu na przestrzeni ostatnich dwóch dekad, szczególnie w kontekście zdrowia jelit. W istocie mikrobiom odnosi się do kompletnego zbioru mikroorganizmów — bakterii, wirusów, grzybów, archeonów — oraz ich genów, które zasiedlają określone środowiska, w tym ciało człowieka. Mówiąc o mikrobiomie jelitowym, przyglądamy się bliżej bilionom mikrobów i ich aktywności biologicznej w obrębie przewodu pokarmowego.

W odróżnieniu od terminu „mikrobiota”, który opisuje wyłącznie same organizmy mikrobiologiczne (więcej na ten temat później), „mikrobiom” obejmuje nie tylko mikroorganizmy, lecz także ich materiał genetyczny, interakcje i kontekst ekologiczny, w którym istnieją. W jelitach obejmuje to geny bakterii, które pomagają trawić pokarm, wytwarzać witaminy czy stymulować układ odpornościowy. Funkcje te nie są bierne; stanowią aktywny, współewoluujący system, który ma znaczący wkład w fizjologię człowieka.

Mikrobiom jelitowy stoi na skrzyżowaniu diety, odporności, genetyki i ekspozycji środowiskowej. Badania wykazują, że mikrobiom jelitowy jest integralny dla wszystkich procesów od wchłaniania składników odżywczych i metabolizmu kwasów żółciowych po ochronę przed patogenami. Zaburzenia lub dysproporcje w tym ekosystemie (znane jako dysbioza) powiązano z wieloma problemami zdrowotnymi — zespołem jelita drażliwego (IBS), otyłością, cukrzycą typu 2, a nawet zaburzeniami neurologicznymi, takimi jak depresja i lęk.

Badanie mikrobiomu jelitowego daje istotny wgląd w ten ukryty system. Testy te są zaprojektowane tak, aby kwantyfikować, analizować i interpretować skład mikrobiologiczny przewodu pokarmowego. Wykorzystując próbki kału, testy mikrobiomu jelitowego stosują metody sekwencjonowania do oceny, które bakterie są obecne, jak duża jest ich różnorodność i czy ich populacje są zrównoważone. Dzięki temu użytkownicy mogą uzyskać spersonalizowane wskazówki, które pomagają kształtować ukierunkowane interwencje — zmiany dietetyczne, stosowanie probiotyków lub drogi leczenia medycznego.

Przy wyborze testu mikrobiomu dokładność i kompleksowość mają kluczowe znaczenie. Marki takie jak test mikrobiomu InnerBuddies wykorzystują zaawansowane technologie sekwencjonowania, aby dostarczyć szczegółowych, przyjaznych dla użytkownika raportów, które konsumenci mogą bezpośrednio stosować w swoich strategiach zdrowotnych. Te narzędzia zrewolucjonizowały nasze rozumienie wewnętrznego zdrowia, przekształcając wcześniej nieuchwytne problemy jelitowe w dane, na których można działać.

Im więcej odkrywamy o mikrobiomie, tym jaśniejsze staje się, że zdrowie nie jest tylko ludzkie — jest też mikrobiologiczne. Od wpływu na wahania wagi po zarządzanie odpowiedziami autoimmunologicznymi, mikrobiom jelitowy odgrywa fundamentalną rolę, która jest jednocześnie głęboko osobista i uniwersalnie istotna. Poznanie go poprzez rzetelne testy pozwala jednostkom przejąć kontrolę nad swoim zdrowiem z wyjątkową precyzją.

Zdrowie jelit i mikrobiom: dlaczego zrównoważone mikrośrodowisko ma znaczenie

Zdrowie jelit jest ściśle powiązane ze stanem mikrobiomu jelitowego. Dobrze zrównoważony mikrobiom wspiera trawienie, syntetyzuje składniki odżywcze, chroni przed patogenami i reguluje stan zapalny w organizmie. Gdy funkcjonuje optymalnie, ten ekosystem mikrobiologiczny współpracuje z ciałem, aby poprawiać samopoczucie. Jednak gdy równowaga mikrobiologiczna zostaje zaburzona, często prowadzi to do kaskady problemów zdrowotnych.

Ta synergia między gospodarzem (człowiekiem) a rezydentnymi mikrobiami jest delikatna. Zakłócenia w składzie mikrobioty jelitowej — czy to z powodu niewłaściwej diety, antybiotyków, przewlekłego stresu czy toksyn środowiskowych — mogą zaburzyć dynamikę populacji, przesuwając równowagę na korzyść bakterii patogennych. Zjawisko to, nazywane „dysbiozą jelitową”, wiąże się z objawami takimi jak wzdęcia, gazy, nieregularne wypróżnienia oraz choroby zapalne jelit. Długotrwałe zaburzenia mogą wykraczać poza przewód pokarmowy, przyczyniając się do alergii, zaburzeń metabolicznych i objawów neuropsychiatrycznych.

Utrzymanie tej mikrobiologicznej równowagi jest kluczowe w zapobieganiu schorzeniom jelitowym i ogólnoustrojowym. Badania mikrobiomu jelitowego oferują wgląd proaktywny — zamiast czekać na pojawienie się objawów, można wcześniej zidentyfikować przesunięcia w populacjach mikroorganizmów. Jeśli test wskazuje na niskie poziomy korzystnych bakterii, takich jak Lactobacillus czy Bifidobacterium, można podjąć konkretne działania — na przykład wprowadzić określone probiotyki lub dostosować spożycie błonnika — aby wcześnie naprawić zaburzenia.

Ponadto testy mogą być szczególnie korzystne dla osób z przewlekłymi dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi lub tych stosujących diety eliminacyjne. Na przykład osoba cierpiąca na przewlekłe wzdęcia może stwierdzić, że jej mikrobiom nie zawiera pewnych gatunków trawiących włókna lub że występuje nadmierny wzrost bakterii fermentacyjnych. Dzięki tej wiedzy dietetyk lub pracownik służby zdrowia może opracować precyzyjny protokół dostosowany do unikalnego składu mikrobiomu danej osoby.

Testy mikrobiomu jelitowego od zaufanych dostawców, takich jak InnerBuddies, skupiają się nie tylko na identyfikacji gatunków mikroorganizmów, ale także na ocenie ich obfitości i potencjalnego wpływu. Proces obejmuje analizę DNA pochodzącego z próbek kału, porównanie wyników z bazami badań klinicznych oraz zwrócenie wyników z naciskiem na użytkownika i zaleceniami zdrowotnymi.

Dodatkowo testy mogą rozwiać uporczywe mity związane ze zdrowiem jelit. Na przykład probiotyki są powszechnie uważane za korzystne, ale nie wszystkie szczepy działają u każdego. Kierując się dokładnymi wynikami testów mikrobiomu jelitowego, osoby mogą podejmować mądrzejsze, oparte na dowodach decyzje zamiast polegać na reklamie czy metodzie prób i błędów. Taki poziom specyficzności zapewnia, że prebiotyki, zmiany w diecie czy suplementy faktycznie odpowiadają unikalnym potrzebom jelit.

Zdrowie jelit nie jest uniwersalne dla wszystkich. To ekosystem kształtowany przez genetykę, odżywianie, środowisko i styl życia. Przyjmując ukierunkowane interwencje oparte na rzetelnych ocenach mikrobiomu, jednostki robią istotny krok w kierunku zrównoważonego zdrowia, zapobiegania chorobom i spersonalizowanej opieki zdrowotnej.

Różnorodność mikroorganizmów w jelitach: kluczowy wskaźnik odpornego mikrobiomu

Różnorodność mikrobiologiczna odnosi się do zakresu różnych mikroorganizmów obecnych w ekosystemie. Mówiąc o jelitach, ta różnorodność obejmuje dziesiątki tysięcy gatunków bakterii oddziałujących w sposób dynamiczny i symbiotyczny. Zróżnicowany ekosystem jest nie tylko bardziej stabilny, lecz także bardziej odporny na zakłócenia, takie jak infekcje, zmiany diety czy stosowanie antybiotyków.

Literatura naukowa podkreśla, że wyższa różnorodność mikrobiomu jest cechą dobrego zdrowia jelit. Zróżnicowane populacje mikroorganizmów zwiększają elastyczność metaboliczną, funkcje odpornościowe, a nawet wyniki w zakresie zdrowia psychicznego. Na przykład badania wykazały, że osoby z niską różnorodnością mikrobiologiczną częściej cierpią na otyłość, choroby autoimmunologiczne i choroby zapalne jelit (IBD). Natomiast osoby z bogatszym i bardziej zróżnicowanym mikrobiomem zwykle wykazują silniejsze odpowiedzi odpornościowe i lepsze długoterminowe wyniki zdrowotne.

Ocena różnorodności mikrobiologicznej jest istotnym elementem testów mikrobiomu jelitowego. Nowoczesne technologie, takie jak sekwencjonowanie 16S rRNA i sekwencjonowanie całego genomu metodą shotgun, pomagają zidentyfikować pełny wachlarz mikroorganizmów obecnych w próbce kału. Testy te kategoryzują mikroby według poziomów taksonomicznych — od typu (phylum) po rodzaj (genus) — i analizują równowagę populacji.

Praktycznym sposobem interpretacji tych wyników są miary takie jak wskaźniki alfa i beta różnorodności. Alfa różnorodność mierzy bogactwo (ile gatunków) i równomierność (jak równomiernie są rozłożone gatunki) w pojedynczej próbce. Beta różnorodność porównuje te zmienne między różnymi osobami lub punktami czasowymi. Razem te analizy dają kompleksowy obraz odporności lub podatności ekosystemu jelitowego.

Wysoka różnorodność mikrobiologiczna zazwyczaj koreluje z redundancją funkcjonalną — gdy wiele mikroorganizmów może pełnić podobne role. Oznacza to, że system może wytrzymać wahania lub utratę niektórych gatunków bez ogólnego załamania funkcji. To można porównać do dywersyfikacji finansowej — jeśli jedna inwestycja zawodzi, inne mogą zrekompensować stratę. Podobnie, jeśli jeden korzystny gatunek zmniejsza się, inny zdolny do pełnienia tej samej funkcji może pomóc utrzymać równowagę.

Produkty takie jak test mikrobiomu jelitowego InnerBuddies dostarczają szczegółowych profili mikrobiologicznych, w tym informacji o różnorodności i równowadze ekosystemu. Użytkownicy otrzymują wyniki, które wyróżniają gatunki korzystne od potencjalnie szkodliwych, wraz ze spersonalizowanymi poradami, jak zwiększyć i utrzymać różnorodność.

Aby aktywnie wspierać różnorodność mikrobiomu, klinicyści i badacze zalecają diety bogate w błonnik i oparte na roślinach, produkty fermentowane, prebiotyki oraz rozważne użycie antybiotyków. Wybory stylu życia, takie jak regularna aktywność fizyczna i zarządzanie stresem, również odgrywają kluczowe role w utrzymaniu żywego, zróżnicowanego mikrobiomu. Unikanie nadmiernego stosowania środków dezynfekujących i nadmiernej higieny — szczególnie w dzieciństwie — również wiąże się z lepszą różnorodnością mikrobiologiczną w dłuższej perspektywie.

Ostatecznie wyższa różnorodność mikrobiomu oznacza większą zdolność adaptacji, oporność na choroby i integralność systemową. Testy mikrobiomu jelitowego, które oceniają różnorodność, wyposażają osoby nie tylko w surowe dane, lecz także w znaczące rozumienie niezbędne do długoterminowego planowania zdrowia i zapobiegania chorobom.

Mikrobiota jelitowa a mikrobiom: wyjaśnienie terminologii dla lepszych wyników testów

Chociaż terminy te często używane są zamiennie, „mikrobiota” i „mikrobiom” mają odrębne znaczenia w nomenklaturze naukowej — a te różnice mają ogromne znaczenie w obszarze badań i interpretacji zdrowia jelit.

Pojęcie mikrobiota odnosi się konkretnie do zbioru organizmów mikrobiologicznych (bakterii, grzybów, wirusów, archeonów) obecnych w danym środowisku, na przykład w jelitach. Są to fizyczni mieszkańcy przewodu pokarmowego. Można je policzyć, skategoryzować według gatunków i opisać na podstawie ich obfitości i zmienności.

Mikrobiom, z drugiej strony, obejmuje nie tylko te organizmy, lecz także ich materiał genetyczny (genom mikrobiomu), interakcje między nimi oraz sposób, w jaki wpływają na swoje środowisko. Myśl o mikrobiocie jak o mieszkańcach miasta, a o mikrobiomie jak o całym funkcjonowaniu tego miasta — jego gospodarce, kulturze, infrastrukturze i więcej.

To rozróżnienie staje się szczególnie istotne przy badaniu mikrobiomu jelitowego. Test, który jedynie kataloguje, jakie mikroby są obecne (analiza mikrobioty), nie daje takiej głębi informacji jak pełne badania mikrobiomu, które analizują funkcje, interakcje w ekosystemie oraz modele predykcyjne dotyczące wpływu tych społeczności na zdrowie.

Zrozumienie różnicy między mikrobiotą a mikrobiomem pomaga w wyborze odpowiedniej usługi testowej. Na przykład osoby chcące poprawić trawienie i poziom energii mogą skorzystać z testów obejmujących sekwencjonowanie genetyczne i analizę ścieżek metabolicznych — nie tylko dane o obecności/nieobecności mikroorganizmów. Zaawansowane zestawy, takie jak te od InnerBuddies, dążą do uwzględnienia tych szerszych analiz, zapewniając użytkownikom holistyczne, praktyczne informacje o funkcjonowaniu jelit.

Ponadto błędna interpretacja tych terminów może prowadzić do nieporozumień. Na przykład samo stwierdzenie, że obecny jest Bifidobacterium (wynik analizy mikrobioty), jest przydatne, ale wiedza o tym, czy ten gatunek wyraża geny odpowiedzialne za produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) (wynik analizy mikrobiomu), może znacząco zmodyfikować proponowane interwencje. To drugie może wskazywać lepsze zdrowie okrężnicy lub modulację układu odpornościowego.

Podsumowując: mikrobiota odpowiada na pytanie „kto tam jest”, natomiast mikrobiom mówi „co robią”. Oba aspekty są ważne, ale zrozumienie ich ról pozwala na jaśniejszą interpretację wyników testów mikrobiomu jelitowego i prowadzi do bardziej ukierunkowanych interwencji — czy to żywieniowych, farmakologicznych, czy związanych ze stylem życia.

Mikroorganizmy symbiotyczne i ich rola w badaniach mikrobiomu jelitowego

Mikroorganizmy symbiotyczne tworzą pierwszą linię funkcjonalności mikrobiomu jelitowego. To „dobre bakterie”, które współistnieją z człowiekiem w relacjach obustronnie korzystnych. Wykonują zadania, których organizm ludzki nie jest w stanie wykonać sam — rozkładają złożone węglowodany, syntetyzują niezbędne witaminy, takie jak B12 i K2, neutralizują toksyny oraz uczą układ odpornościowy rozróżniania przyjaciela od wroga.

Do powszechnych symbiontów należą gatunki z rodzajów Lactobacillus, Bifidobacterium, Akkermansia i Faecalibacterium. Ich obecność często koreluje z lepszym trawieniem, zdrowszym zarządzaniem wagą, zmniejszoną przepuszczalnością jelit (tzw. „leaky gut”) i obniżeniem stanu zapalnego. Te organizmy produkują metabolity, takie jak maślan, propionian i octan — krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które odżywiają komórki okrężnicy, poprawiają nastrój i regulują metabolizm glukozy.

Badanie mikrobiomu jelitowego może zidentyfikować obfitość i aktywność tych korzystnych mikroorganizmów. Poznając stan kluczowych gatunków symbiotycznych, można określić, czy ekosystem mikrobiologiczny funkcjonuje poprawnie, czy wymaga wsparcia. Na przykład test wykazujący niski poziom Faecalibacterium prausnitzii — silnie działającej bakterii przeciwzapalnej — może wskazywać na zapalenie jelit i konieczność interwencji żywieniowej, takiej jak zwiększenie spożycia określonych rodzajów błonnika lub włączenie produktów fermentowanych.

Zaawansowane badania, takie jak oferowane przez InnerBuddies, dostarczają szczegółowych raportów, które nie tylko wykrywają zagrożenia patogenne, ale także identyfikują kluczowe symbionty. Pomaga to klinicystom i osobom niezwiązanym z medycyną opracować oparte na dowodach protokoły mające na celu zwiększenie populacji tych korzystnych gatunków poprzez dietę, zmiany stylu życia i celowane suplementy.

Dzięki precyzyjnej modulacji mikrobiomu osoby mogą optymalizować funkcje organizmu, które dawniej uznawano za niepodlegające kontroli — od odporności po stabilność nastroju i metabolizm energetyczny. Ponadto nowe terapie obejmują przeszczepy mikrobioty oraz precyzyjne probiotyki dopasowane do szczepów — trend, który wymaga dokładnych, skoncentrowanych na symbiontach danych wyjściowych z testów.

Mikroorganizmy symbiotyczne są kluczowe dla integralności mikrobiomu. Rozpoznanie ich roli, monitorowanie ich populacji poprzez testy i wdrażanie strategii ich wspierania może przekształcić zdrowie jelit z problemu klinicznego w drogę do długowiecznej witalności.

Analiza mikrobiomu: technologie i interpretacja w badaniach mikrobiomu jelitowego

Możliwość analizowania mikrobiomu jelitowego eksplodowała dzięki potężnym technikom sekwencjonowania. Najczęściej stosowane metody to sekwencjonowanie 16S rRNA i sekwencjonowanie całego genomu metodą shotgun, z których każda oferuje unikalne zalety i zastosowania w zależności od wymaganego poziomu szczegółowości i precyzji.

Sekwencjonowanie 16S rRNA celuje w jeden specyficzny gen występujący we wszystkich gatunkach bakteryjnych — gen 16S rybosomalnego RNA. Jest to wydajne narzędzie do identyfikacji typów i względnej obfitości bakterii w próbce. Ta technika jest opłacalna i wystarczająca do ogólnych ocen lub śledzenia zmian w populacji w czasie.

Sekwencjonowanie całego genomu metodą shotgun idzie znacznie dalej, przechwytując całe DNA w próbce. Obejmuje to organizmy niebakterialne, takie jak grzyby i archeony, oraz umożliwia wgląd w funkcje mikrobiologiczne i możliwości genetyczne. Jest idealne dla spersonalizowanych strategii zdrowotnych i analiz predykcyjnych opartych na aktywności genów, a nie tylko na obecności organizmów.

Po zakończeniu sekwencjonowania narzędzia bioinformatyczne porównują surowe dane z kuratorowanymi bazami danych. Wyniki są formatowane w wizualne reprezentacje: wykresy kołowe obfitości, słupkowe wykresy ścieżek metabolicznych oraz indeksy porównawcze do śledzenia postępu lub odchyleń. Interpretacja często wymaga udziału specjalisty, choć platformy takie jak InnerBuddies stworzyły intuicyjne interfejsy prezentujące sugestie, alarmy i śledzenie postępów w przystępnych formatach.

Trzeba jednak pamiętać o ograniczeniach. Dane mikrobiomu są skojarzeniowe — nie dowodzą związku przyczynowego. Obecność pewnego gatunku może korelować z objawami, ale niekoniecznie je powodować. Ponadto próbki stanowią statyczne migawki dynamicznych systemów; mikrobiomy zmieniają się szybko w zależności od stresu, diety, snu i innych czynników.

Przyszłość analizy mikrobiomu rysuje się obiecująco. Rosnące są platformy multi-omics, które łączą dane genomowe, proteomiczne i metabolomiczne, oferując hiperprecyzyjne odwzorowanie wpływu mikroorganizmów na zdrowie. Uczenie maszynowe jest również wykorzystywane do interpretacji ogromnych zbiorów danych i tworzenia modeli predykcyjnych dla schorzeń takich jak IBS, zespół metaboliczny czy nawet odpowiedź na określone leki.

Z odpowiednimi narzędziami i interpretacją analiza mikrobiomu nie tylko diagnozuje problemy — daje użytkownikom możliwość ich zapobiegania. Inwestycja w kompleksowe, naukowo wiarygodne testy pozostaje jednym z najbardziej upodmiotawiających kroków w kierunku długoterminowego dobrostanu.

Wnioski: dekodowanie mikrobiomu i mikrobioty dla lepszego zdrowia jelit

Zrozumienie różnicy między mikrobiomem a mikrobiotą jest podstawą poruszania się po obszarze zdrowia jelit. Podczas gdy mikrobiota odnosi się do mikroorganizmów zasiedlających ciało, mikrobiom obejmuje nie tylko te organizmy, ale także ich zbiorową ekspresję genów i funkcje. To rozróżnienie nie jest jedynie semantyczne — głęboko wpływa na sposób, w jaki interpretujemy, badamy i działamy na podstawie wglądu w zdrowie jelit.

Badanie mikrobiomu jelitowego stało się nieocenionym narzędziem w zarządzaniu i optymalizacji zdrowia. Dzięki kompleksowym platformom, takim jak test mikrobiomu jelitowego InnerBuddies, użytkownicy mogą dokładnie ocenić równowagę mikrobiologiczną, różnorodność i potencjał funkcjonalny. Uzbrojeni w tę wiedzę, spersonalizowane interwencje mogą skierować ekologię jelit ku stabilności, odporności i witalności.

W erze, gdy przewlekłe choroby i nieoptymalne wyniki zdrowotne dotykają wielu osób, zwrócenie się do wnętrza i zbadanie bogato dynamicznego ekosystemu wewnątrz jest zarówno upodmiotawiające, jak i niezbędne. Mikrobiom jelitowy wpływa na niemal każdy aspekt naszego dobrostanu — a jego poznanie jest pierwszym krokiem do zapanowania nad własnym zdrowiem.

Sekcja pytań i odpowiedzi

Jaka jest główna różnica między mikrobiomem a mikrobiotą?

Mikrobiota odnosi się do rzeczywistych mikroorganizmów żyjących w określonym środowisku (np. w jelitach), podczas gdy mikrobiom obejmuje te organizmy oraz ich informację genetyczną, metabolizm i wzajemne interakcje z gospodarzem.

Dlaczego różnorodność mikrobiologiczna ma znaczenie dla zdrowia jelit?

Zróżnicowane mikrobiomy są bardziej stabilne i odporne, wspierają lepsze trawienie, funkcje odpornościowe oraz oporność na choroby. Niska różnorodność często wiąże się z zaburzeniami metabolicznymi, zapaleniem i osłabioną odpornością.

Co mogą wykryć testy mikrobiomu jelitowego?

Testy te identyfikują gatunki mikroorganizmów obecne w jelitach, ich względną obfitość, różnorodność oraz czasami możliwości funkcjonalne, takie jak synteza witamin czy fermentacja włókien.

Jak często należy badać mikrobiom?

Zazwyczaj co 6–12 miesięcy lub przy doświadczaniu istotnych zmian trawiennych, zmian w diecie, stosowaniu antybiotyków lub niejasnych objawach zdrowotnych.

Czy dane z mikrobiomu mogą pomóc w doborze probiotyków?

Tak. Na podstawie wyników testu można dobrać szczepy probiotyczne, które będą celować w uzupełnienie lub wzmocnienie unikalnego składu mikrobiomu danej osoby.

Ważne słowa kluczowe

• Mikrobiom
• Mikrobiota
• Testowanie mikrobiomu jelitowego
• Zdrowie jelit
• Różnorodność mikrobiomu
• Mikroorganizmy symbiotyczne
• Analiza mikrobiomu
• Sekwencjonowanie 16S rRNA
• Sekwencjonowanie całego genomu
• Mikrobiom vs mikrobiota