Jaki test pozwala na diagnozę nadmiernego wzrostu bakteryjnego?

Ten artykuł wyjaśnia, czym jest test na przerost bakteryjny, dlaczego ma znaczenie oraz w jaki sposób klinicyści wykorzystują konkretne testy do diagnozowania zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) i powiązanych zaburzeń. Odpowiada na pytania o to, które testy są najczęściej stosowane (w tym test oddechowy z laktulozą i test oddechowy z wodorem), jak interpretowane są wyniki oraz w jaki sposób lekarze odróżniają SIBO od upośledzonego wchłaniania węglowodanów lub innych zaburzeń jelitowych. Znajdziesz tu również praktyczne informacje dotyczące przygotowania do testu, ograniczeń poszczególnych metod, alternatywnych podejść diagnostycznych i dostępnych zasobów — w tym wskazówki, jak domowe zestawy do analizy mikrobiomu jelitowego, takie jak test mikrobiomu InnerBuddies, mogą być częścią szerszego planu diagnostycznego.

Zrozumienie testu na przerost bakteryjny: kluczowe narzędzie w diagnostyce mikrobiomu jelitowego

Przerost bakteryjny oznacza nieprawidłowy wzrost ilości i/lub rodzaju bakterii w jelicie cienkim. W przeciwieństwie do okrężnicy, która naturalnie zawiera gęstą i zróżnicowaną mikroflorę, proksymalne jelito cienkie zazwyczaj zawiera stosunkowo mało bakterii, co umożliwia efektywne trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Kiedy ta równowaga zostaje zakłócona — na przykład z powodu upośledzonej motoryki, zmian strukturalnych, dysfunkcji układu odpornościowego lub innych przyczyn — bakterie typowo żyjące w okrężnicy mogą skolonizować jelito cienkie, a organizmy komensalne mogą nadmiernie się namnażać. Klinicznie, przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO) może objawiać się wzdęciami, bólem brzucha, biegunką lub zaparciami, zaburzeniem wchłaniania składników odżywczych (w tym niedoborem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i witaminy B12) oraz objawami ogólnoustrojowymi w cięższych przypadkach. Ze względu na nakładanie się objawów SIBO z innymi zaburzeniami trawiennymi – jak zespół jelita drażliwego (IBS), celiakia czy niewydolność trzustki – dokładne testowanie jest niezbędne do ustalenia diagnozy i wdrożenia właściwego leczenia. "Test na przerost bakteryjny" odnosi się ogólnie do metod diagnostycznych wykorzystywanych w celu wykrycia SIBO lub innych nieprawidłowych wzorców mikrobiologicznych w jelicie cienkim. Testy te dzielą się na dwie szerokie kategorie: bezpośrednie pobieranie próbek (aspirat z jelita czczego i hodowla) oraz pośrednie testy funkcjonalne (testy oddechowe mierzące gazy produkowane w wyniku fermentacji określonych substratów przez bakterie). Każde z podejść ma swoje zalety i ograniczenia pod względem czułości, swoistości, inwazyjności, dostępności, kosztu i praktyczności klinicznej. Pobranie aspiratu za pomocą endoskopii i analiza mikrobiologiczna pozostaje historycznie „złotym standardem” w potwierdzaniu nadmiaru bakterii (zwykle >10³ jtk/ml, chociaż progi diagnostyczne i interpretacja mogą się różnić). Jednak że pobieranie aspiratu jest metodą inwazyjną, wymaga endoskopii, obejmuje jedynie niewielką część jelita cienkiego oraz może pomijać bakterie trudne do wyhodowania. Testy oddechowe – głównie z wykorzystaniem laktulozy lub glukozy i pomiarem wodoru oraz metanu – stanowią nieinwazyjną, praktyczną alternatywę, pozwalającą wnioskować o aktywności bakteryjnej w jelicie cienkim na podstawie produkcji gazów po spożyciu węglowodanów. Ponieważ różne bakterie preferencyjnie produkują wodór lub metan, jednoczesny pomiar obu gazów ułatwia wykrycie zarówno nadmiaru bakterii produkujących wodór, jak i metan (ten ostatni często wiąże się z zaparciami). Testy oddechowe wymagają odpowiedniego przygotowania i interpretacji, aby ograniczyć ryzyko wyników fałszywie dodatnich lub ujemnych; dieta pacjenta, niedawno stosowane antybiotyki, motoryka jelit i czas przejścia przez jelito mogą wpływać na wyniki. Równocześnie nowoczesne domowe platformy do badania mikrobiomu — takie jak test mikrobiomu InnerBuddies — oferują szerszy wgląd w skład mikroflory okrężnicy na podstawie próbki stolca, co jest bardzo przydatne do oceny wzorców mikrobiomu w jelicie grubym i prowadzenia długoterminowych interwencji, ale nie stanowią bezpośredniego zamiennika dla testów specyficznych dla SIBO, ponieważ stolec odzwierciedla mikrobiotę jelita grubego, a nie cienkiego. Połączenie obrazu klinicznego, wzorców objawów, wyników testów oddechowych lub aspiratów oraz danych z mikrobiomu stolca może dać pełniejszy obraz sytuacji i pomóc dobrać spersonalizowane leczenie.

Test oddechowy z laktulozą: najczęściej stosowany test w analizie mikrobiomu jelitowego w kierunku przerostu bakteryjnego

Test oddechowy z laktulozą jest jednym z najczęściej stosowanych nieinwazyjnych sposobów wykrywania przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim. Laktuloza to syntetyczny, nieprzyswajalny disacharyd, którego człowiek nie trawi; przechodzi przez jelito cienkie w niezmienionej postaci i dopiero w jelicie grubym ulega fermentacji przez bakterie, produkując wodór i, pośrednio, metan (przez archaea wykorzystujące wodór). W teście oddechowym z laktulozą pacjent przyjmuje określoną dawkę laktulozy, a następnie próbki oddechowe są pobierane w regularnych odstępach czasu (zwykle co 15–20 minut) przez okres 2–3 godzin. Próbki oddechowe analizuje się pod kątem stężenia wodoru i metanu. Zasada tego testu zakłada, że jeśli w jelicie cienkim znajduje się nadmierna ilość bakterii, fermentują one laktulozę wcześniej niż bakterie okrężnicy, prowadząc do wzrostu stężenia wodoru i/lub metanu w wydychanym powietrzu wcześniej niż się tego oczekuje. Klasyczny dodatni test z laktulozą wykazuje wczesny wzrost stężenia wodoru (lub metanu), zwykle w ciągu pierwszych 60–90 minut. Lekarz interpretuje wzorce produkcji gazów w kontekście obrazu klinicznego i prawdopodobieństwa przedtestowego. Na przykład wczesny wzrost wodoru sugeruje fermentację w proksymalnym jelicie cienkim zgodną z SIBO, podczas gdy pojedynczy późny wzrost po 90 minutach zwykle odzwierciedla fermentację w jelicie grubym i nie jest diagnostyczny dla SIBO. Zaletami testu z laktulozą są: nieinwazyjność, szeroka dostępność oraz możliwość jednoczesnej oceny czasu przejścia od ust do kątnicy, obok sygnałów sugerujących SIBO. Test ten jest szeroko wykorzystywany zarówno w praktyce klinicznej, jak i w badaniach naukowych, zwłaszcza gdy wymagane jest powtarzane testowanie. Niemniej jednak ma on istotne ograniczenia i kontrowersje. Ponieważ laktuloza nie jest wchłaniana, szybko przechodząc do jelita grubego, może powodować wczesną fermentację okrężnicy, co daje fałszywie dodatni wynik. Z kolei wolny pasaż jelitowy może ukryć wczesne wzrosty, prowadząc do fałszywie ujemnych wyników. Czułość i swoistość testu różnią się pomiędzy badaniami i protokołami; brak uniwersalnych standardów (np. dawki laktulozy, odstępów między próbkami, progów interpretacyjnych) przyczynia się do zmienności. Organizmy produkujące metan (archaea) przekształcają wodór w metan, dlatego pomiar metanu obok wodoru jest niezbędny do wychwycenia przypadków metano-dominującego SIBO, które mogą objawiać się zaparciami. Lekarze biorą także pod uwagę wcześniejszą terapię antybiotykową, oczyszczenie jelita przed testem, stosowanie inhibitorów pompy protonowej oraz dietę pacjenta, ponieważ czynniki te mogą wpływać na wyniki. Pomimo ograniczeń, test oddechowy z laktulozą jest praktycznym narzędziem pierwszego wyboru. W połączeniu z obrazem klinicznym często pomaga kierować terapią — od antybiotyków celowanych, przez modyfikację diety (np. dieta uboga w FODMAP lub oparta na specyficznych węglowodanach), po terapię prokinetyczną. W przypadkach niejednoznacznych lub niezgodnych z objawami możliwe jest wykonanie dodatkowych testów — test z glukozą, aspirat z jelita czczego lub powtórna ocena po wyeliminowaniu czynników zaburzających wynik. Dla osób poszukujących danych wyjściowych do oceny flory jelitowej lub wspomagających diagnostykę SIBO, analiza mikrobiomu oparta na stolcu może być pomocna — przykładem jest test mikrobiomu InnerBuddies, który dostarcza informacji o składzie mikrobiomu okrężnicy i ogólnych wzorcach dysbiozy, choć sam nie diagnozuje SIBO. Test ten można kupić online jako część zintegrowanego planu opieki, korzystając z poniższego łącza (test mikrobiomu).

Ważne słowa kluczowe

test na przerost bakteryjny, test SIBO, test oddechowy z laktulozą, test oddechowy z wodorem, test oddechowy z metanem, hodowla z aspiratu jelita czczego, diagnoza przerostu bakteryjnego jelita cienkiego, testy nietolerancji węglowodanów, test oddechowy na nietolerancję laktozy, test oddechowy z glukozą, test mikrobiomu jelit, domowy zestaw do mikrobiomu z kału, test mikrobiomu InnerBuddies, protokół testów oddechowych, czas pasażu od ust do kątnicy, testowanie siarkowodoru, motoryka jelit a SIBO, dysbioza okrężnicza, sekwencjonowanie mikrobiomu, strategie leczenia SIBO, dokładność diagnostyczna, nieinwazyjne testy jelitowe, kup test mikrobiomu, domowy test mikrobiomu, produkt testu mikrobiomu, zakup testów mikrobiomu jelitowego